پاتوق رضا

‌به گزارش  حوزه دفاعی امنیتی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان،  دفاع مقدس به عنوان مهم‌ترین عرصه ظهور و بروز استعدادهای ایران و نیروهای نظامی در عرصه نظامی بود. هشت سالی که یک ملت در مقابل یک جهان ایستاد و در آخر هم پیروز شد. در این سال ها عملیات های زیادی برای حفظ تمامیت ارضی کشورمان انجام شد که یکی از آنها عملیات رمضان بود.

عملیات رمضان نخستین عملیات رزمندگان ایران در چهارچوب استراتژی تنبیه متجاوز بود. با آزادی خرمشهر و عقب راندن دشمن به پشت مرز‌های بین المللی در منطقهِ جنوب، ایران استراتژی تنبیه متجاوز را در پیش گرفت و مقامات کشوری و لشکری به منظور ایجاد پوشش امنیتی لازم برای شهر‌های مرزی، ورود به خاک عراق و انتقال جبهه به قلمرو این کشور را ضروری دانستند.

عملیات رمضان در شب ۲۱ رمضان مصادف با ۲۲ تیر ماه ۱۳۶۱ با رمز یا صاحب‌الزمان ادرکنی در منطقه عملیاتی شلمچه و شرق بصره آغاز شد؛ عملیاتی سنگین که یکی از بزرگ‌ترین عملیات‌های زرهی، زمینی پس از جنگ جهانی دوم به ‌شمار می‌رود.

این عملیات که به گواه فرماندهان جنگ اولین عملیات ایران در خاک عراق محسوب می‌شد، آن طور که باید و شاید پیش نرفت و نتوانست خیلی از اهداف خود را تامین کند، اما موفقیت‌هایی نیز در پی داشت.

صدام پس از اشغال خرمشهر و به بهانه حمله سراسری اسرائیل به جنوب لبنان، قصد داشت جنگ را خاتمه داده و امتیاز خرمشهر را برای خود نگاه دارد. از سوی دیگر، فرماندهان ایرانی با اطلاع از این قصد بر آن شدند تا با فتح منطقه‌ای از خاک عراق و گرفتن امتیاز ارضی، پایان عادلانه‌ای به جنگ دهند. به این ترتیب عملیات رمضان در چهار محور و پنج مرحله طراحی و اجرا شد تا با عبور از خط مرز بین المللی، یک زمین مثلث شکل به وسعت ۱۶۰۰ کیلومتر مربع تصرف شود.

این منطقه از شمال به کوشک و طلائیه و پاسگاه‌های مرزی در جنوب هویزه و حاشیه جنوبی هور الهویزه و از غرب به رودخانه اروند (در نقطه تلاقی دجله و فرات به نام القرنه) تا شلمچه در غرب خرمشهر، و از شرق به خط مرزی شمالی – جنوبی و از کوشک تا شلمچه منتهی می‌شد.

نام عملیات: آفندی رمضان
رمز عملیات: بسم الله القاصم الجبارین یا صاحب الزمان ادرکنی
تاریخ شروع: ۲۲/۴/۶۱
ساعت شروع: ۲۱:۳۰
مدت زمان: ۱۷ روز
منطقه عملیات: غرب جاده اهواز - خرمشهر (شرق بصره) منطقه‌ی عملیات از سمت شرق به جاده اصلی اهواز - خرمشهر و از سمت جنوب به اروند‌رود به شکل مثلث قائم‌الزاویه متساوی الساقین است که در مجموع ۲۷۰۰ کیلومتر مربع را شامل می‌شود.

مرکز اسناد دفاع مقدس می نویسد: در این حمله ۱۰ تیپ از سپاه و دو لشکر از نیروی زمینی ارتش حضور داشتند که تحت امر چهار قرارگاه عملیاتی کار می‌کردند، اما به علت موانع و استحکامات پدافند مثلثی شکل و میادین مین فراوان، نیرو‌های ایرانی نتوانستند با سرعت عمل به تمامی اهداف مورد نظر دست پیدا کنند. مرحله دوم نیز در محور میانی- جنوب پاسگاه زید- و با همان یگان‌ها و با تقویت دو تیپ دیگر صورت گرفت، که چندان موفقیت‌آمیز نبود و تنها مقداری خسارت به دشمن وارد آمد. مرحله سوم از جنوب پاسگاه زید آغاز شد و نیرو‌های ایرانی به‌طور خیره‌کننده‌ای به درهم شکستن و تصرف مواضع دشمن پرداختند.

مرحله چهارم عملیات از محور جنوبی منطقه عملیاتی شلمچه شروع شد، اما به دلیل هوشیاری و آمادگی عراقی‌ها و استحکامات و مواضعی که تعبیه شده بود، راهی از خط نخست دشمن، به روی رزمندگان اسلام باز نشد. مرحله پنجم و پایانی که تلاش نهایی و اصلی این عملیات سیاسی- نظامی بود، از شمال پاسگاه زید در حد فاصل دژ مرزی عراق و خاکریز‌های مثلثی آغاز شد. در بدو درگیری و نبرد، همه چیز طبق طرح فرماندهان ایرانی پیش می‌رفت و نیرو‌های ارتش و سپاه توانستند گذشته از پاکسازی و الحاق، خاکریزی مناسب و دو جداره در جناح شمالی بسازند، ولی از آنجا که دقت کافی در ساخت آن به‌کار نرفت، دشمن توانست پنج کیلومتر در آن رخنه کند.

اهداف عملیات: آزاد سازی خاک میهن اسلامی، بخشی از خاک عراق، پاسگاه زید عراق، انهدام یگان‌های دشمن.
نتایج عملیات: آزاد سازی ۲۵۰ کیلومترمربع از خاک وطن، ۸۰ کیلومتر مربع از خاک عراق و پاسگاه زید عراق، انهدام ۳ تیپ زرهی، یک تیپ مکانیزه و یک تیپ مختلط
تلفات دشمن: ۲۰۰۰ کشته، ۸۰۰۰ مجروح و زخمی و ۱۳۱۵ نفر اسیر
خسارات دشمن: انهدام ۴۵۰ دستگاه تانک و ۲۵۰ نفربر زرهی، ۱۵۰ دستگاه خودرو، ۱۴ فروند هواپیما، ۲ فروند هلیکوپتر و تعداد زیادی جنگ افزار سبک و سنگین
غنائم: ۷۰ دستگاه تانک که تعداد ۱۰ دستگاه از آن‌ها تی ۷۲ بوده و ۳۰ دستگاه نفربر و تعداد زیادی جنگ افزارو مهمات

در بین حمله‌های وسیعی که طی هشت سال دفاع مقدس انجام شد، ویژگی خاص عملیات رمضان تک جبهه‌ای بودن آن بود؛ آن گونه که در عملیات فتح المبین دشمن به شکل نیم دایره‌ای در داخل خاک ما قرار داشت و برای ما امکان دور زدن از راست و چپ وجود داشت و غافل گیری در حمله، از اصول اصلی حرکت ما محسوب می‌شد. عملیات بیت المقدس نیز به همین شکل بود، یعنی در این عملیات نیز نیرو‌های دشمن، به علت تجمع زیاد در خرمشهر، از سمت مرز غافل گیر شدند.

اما در عملیات رمضان، به دلیل شرایط خاص منطقه و آرایش دشمن، حمله به صورت تک جبهه‌ای بود. از ویژگی‌های حملهِ تک جبهه‌ای نداشتن اسیر و پیشروی کم است؛ ضمن اینکه تلفات در این نوع عملیات مسلماً بیش از عملیات احاطه‌ای است. با موانعی که عراق سر راه نیرو‌های اسلام ایجاد کرده بود و شاید اصلی ترین دلیل کُندی عملیان رمضان همین بود.

همچنین شواهد نشان می دهد نشان می‌دهد که در عملیات رمضان ما تنها بین پنجاه تا شصت گردان نیرو داشتیم، در حالی که عراق بیش از هفت تا هشت لشکر سازمانی اش را به منطقهِ عملیاتی رمضان آورده بود، یعنی عراق در آغاز عملیات، افزون بر تانک ها، ده‌ها هزار نیرو به منطقهِ عملیاتی رمضان وارد کرد که کار را برای رزمندگان ایرانی بسیار سخت کرده بود؛ بنابراين می توان گفت كه عراق تقريباً، دو برابر ما نيرو در اختيار داشت و حتی در درگیری‌ها هم عقبه آنها به دلیل درگیر نشدن سالم می ماند و این یعنی نیروهای تازه نفس بیشتری در اختیار رژیم بعث بود که این خود یک امتیاز برای آنها تلقی می شد.

عملیات رمضان که از سوی ایران برای نخستین‌بار در خاک دشمن اجرا شد، بازتاب خبری گسترده‌ای را درپی داشت؛ به‌گونه‌ای که تحلیل‌گر رادیو آلمان هدف ایران را خاموش کردن توپخانه ۳۰ کیلومتر بردی عراق عنوان کرد و شبکه دوم تلویزیون این کشور نیز اعلام کرد که تهران به تهدید‌های خود عمل کرد و جنگ وارد مرحله جدیدی شد.

روزنامه کویتی السیاسه هم نوشت عرب‌ها حتی فریاد زدن را نیز فراموش کرده‌اند. این سخنان در حالی از سوی کویت و برخی از کشور‌های عربی حامی صدام در آن زمان گفته می‌شد که عواقب این جنایات ضد‌بشری رژیم بعث عراق علیه ایران حتی دامان خود آن‌ها را نیز گرفت، همانگونه که امام خمینی (ره) بار‌ها آن را پیش‌بینی فرمود و جهان شاهد این بود که چگونه صدام به کویت به عنوان یکی از استان‌های عراق حمله کرد و آنجا را به اشغال خود درآورد.

منبع خبر: میثاق تیوز